Gió Lành
Không
biết nhiều về bà Tôn Nữ Thị Ninh, nhưng đọc bức thư của bà viết về chuyện Bob
Kerrey và Đại học Fulbright thấy phục. Bà Ninh đã phân tích rất sâu sắc và rất
thuyết phục về chuyện Bob Kerrey (BK) giữ chức vụ Chủ tịch Hội đồng Tín Thác
(Board of Trustees - BOT) Đại học Fulbright Việt Nam (FUV).
Sâu
sắc bởi vì bà là người có học thức, có kinh nghiệm trong cuộc sống cũng như hiểu
biết về lĩnh vực đối ngoại.
Bà Tôn
Nữ Thị Ninh sinh ra tại thành phố Huế, tỉnh Thừa Thiên-Huế, là hậu duệ của
hoàng tộc nhà Nguyễn. Năm 1950 bà theo gia đình sang Pháp và sau đó lại cùng
gia đình trở về Sài Gòn. Bà học trung học tại trường Marie Curie tại Sài Gòn.
Vào năm 1964, bà sang Pháp du học ở Đại học Paris (Pháp) và Đại học Cambridge
(Anh). Bà đã tham gia hoạt động với Mặt trận Giải phóng Miền Nam Việt Nam với
vai trò là người trợ giúp vòng ngoài cho Phái đoàn đàm phán của Việt Nam tại
Paris trong những năm 1968 - 1973 và một số lần là phiên dịch tiếng Anh trong
các cuộc tiếp xúc không chính thức cho Bộ trưởng Nguyễn Thị Bình. Bà còn dạy
Anh văn và văn học Anh ở Đại học Paris 1, École Normale Supérieure,
Fontenay-aux-Roses và Université des Droits.
Sau
đó, khi về nước năm 1972, bà làm Phó Khoa của Phân khoa Anh ngữ (Đại học Sư phạm
Sài Gòn). Cho đến năm 1975, tình cờ bà gặp Trưởng ban Đối ngoại Trung ương Đảng
Cộng sản Việt Nam là ông Xuân Thuỷ - người đã từng biết bà trong thời gian hội
nghị Paris (1968-1972) và theo lời khuyên của ông, bà về làm việc tại Ban Đối
ngoại Trung ương.
Bà
trở thành nhà ngoại giao bắt đầu bằng công việc phiên dịch và bà đã học được
nhiều kinh nghiệm khi đi dịch cho Thủ tướng Phạm Văn Đồng, Đại tướng Võ Nguyên
Giáp, ông Xuân Thuỷ, ông Nguyễn Cơ Thạch... Ông Jean-Pierre Debris, khi nghe bà
dịch cho Tổng thống Pháp François Mitterrand trong chuyến thăm Việt Nam năm
1993 đã ví bà như người thợ kim hoàn lành nghề. Bà đã làm đại sứ ở Bỉ, và bên cạnh
Liên minh châu Âu (EU). Bà còn giữ cương vị là người đứng đầu đại diện của phái
đoàn Việt Nam ở Liên minh châu Âu tại Brussel (Bỉ) và đã từng giữ một nhiệm kỳ
trong Ủy ban Trung ương của Hội liên hiệp phụ nữ Việt Nam.
Cương
vị gần đây nhất mà bà nắm giữ là Phó Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại Quốc hội. Trên
cương vị đó bà đã có một số những phản bác tương đối mạnh mẽ trước một số cáo
buộc về vấn đề nhân quyền từ phía Hoa Kỳ và Quốc hội Hoa Kỳ.
Tháng
2 năm 2013, bà được Chính phủ Cộng hòa Pháp tặng huân chương Bắc đẩu Bội tinh.
Hiểu
biết và yêu nước, đó là những gì có thể cảm nhận được qua lá thư của bà Ninh gửi
người Việt Nam và các bạn Mỹ.
Những
gì bà viết như nói thay, nói hộ những người dân Việt Nam, những người chưa biết
diễn đạt thế nào về suy nghĩ, cảm nhận của mình về chuyện Bob làm Chủ tịch Hội
đồng Tín Thác Đại học Fulbright Việt Nam.
Đúng,
Bob Kerrey có thể làm việc để thúc đẩy quan hệ Mỹ - Việt vì lợi ích nhân dân
hai nước, nhưng không phải là làm giáo dục ở Việt Nam.
Đúng,
tha thứ không có nghĩa là chấp thuận để Bob Kerrey trở thành người đứng đầu một
trường đại học, nơi đào tạo những chủ nhân tương lai của Việt Nam.
"Thư ngỏ gửi người Việt Nam và các bạn
Mỹ".
1.
Ngày 1/6, tôi đã bày tỏ cô đọng quan điểm về việc ông Bob Kerrey (BK) giữ
chức vụ Chủ tịch Hội đồng Tín Thác (Board of Trustees - BOT) Đại học Fulbright
Việt Nam (FUV). Nay tôi xin gửi thư ngỏ đến người Việt Nam và các bạn Mỹ quan
tâm đến vấn đề này với mong muốn diễn giải rõ hơn, đầy đủ hơn quan điểm của
tôi.
2. Trước hết, tôi xin nêu một số thông
tin để làm rõ hơn về nguồn tài chính và vai trò Hội đồng Tín Thác của một đại học
kiểu Mỹ như FUV:
2.1. 20 triệu USD vốn ban đầu cho việc
xây dựng FUV được nhắc đến như đóng góp mới của chính phủ Mỹ. Thực tế là: đó là
khoản 20 triệu USD còn lại từ chương trình VEF (Quỹ Giáo dục Việt Nam - đã được
thực hiện từ năm 2000, trích 5 triệu USD/năm trên tổng số 100 triệu USD cho
chương trình học bổng) là món tiền chính quyền Sài Gòn nợ chính quyền Hoa Kỳ
trước 1975, mà nhà nước CHXHCN Việt Nam thống nhất nhận trả phía Mỹ theo thông
lệ quốc tế. Nói cách khác, thực chất đây là việc chuyển một món tiền có sẵn - từ
mục đích cấp học bổng hàng năm sang mục đích tài trợ ban đầu cho FUV - chứ
không phải do BK mới gây quỹ đặc biệt cho FUV.
2.2. Đối với một đại học kiểu Mỹ như FUV,
vai trò của một Hội đồng Tín Thác và người đứng đầu Hội đồng không đơn giản bó
hẹp trong nhiệm vụ gây quỹ mà là quyết định định hướng chiến lược của trường,
và đề ra chủ trương với hàng loạt vấn đề phức tạp liên quan đến những bên có lợi
ích khác nhau trong xã hội. Chính Hội đồng lựa chọn và bổ nhiệm Hiệu trưởng. Điều
này để phủ định ý kiến cho rằng đây là vị trí với vai trò hạn hẹp, hàm ý không
đáng để dư luận quan tâm, tranh cãi.
3.
Tôi không đồng tình với ý kiến muốn trấn áp sự phản đối việc bổ nhiệm
ông BK đứng đầu BOT/FUV bằng cách gắn việc này với chuyến thăm của Tổng thống
Obama. Tôi không tin Tổng thống Obama sẽ đồng ý việc kết hợp này nếu biết trước
việc bổ nhiệm BK sẽ gây tranh cãi, mở lại quá khứ đau buồn, đi ngược với định
hướng chủ đạo của chuyến thăm là đồng thuận hướng về tương lai.
4. Tôi cũng không tán thành kiểu khép những
người phản đối việc bổ nhiệm BK là bảo thủ không hướng về tương lai, “không ủng
hộ hòa giải”. Ví dụ như, tôi theo quan điểm phản đối nhưng bạn bè Mỹ của tôi
không hề kết luận là tôi không hướng về tương lai, “không ủng hộ hòa giải”. Ủng
hộ hòa giải, hướng về tương lai không phải là độc quyền của những ai ủng hộ BK
làm Chủ tịch BOT/FUV. Nếu BK không có quá khứ nặng nề đối với nhân dân Việt
Nam, thì chắc không ai bình luận gì. Nếu người được bổ nhiệm là cựu chiến binh
như cựu Hạ nghị sĩ, Đại sứ đầu tiên của Hoa Kỳ tại Việt Nam Pete Peterson hoặc
là chính ông Thomas Vallely, cũng là cựu chiến binh, là người có công lớn nhất
trong việc thành lập FUV thì không ai sẽ có ý kiến gì.
5. Tôi không hiểu tại sao nhất thiết phải
bổ nhiệm BK vào vị trí quan trọng của FUV trong giai đoạn mở đầu mang ý nghĩa
biểu tượng cao? Những người Mỹ đã bày tỏ quan điểm với tôi (trong đó có cựu chiến
binh) hoặc công khai trên báo chí và các mạng xã hội đều không tán thành, thậm
chí phê phán thẳng thừng. Chẳng hạn như PGS. Jonathan London được BBC trích dẫn
ngày 2/6: “…đó là một quyết định phải nói là vô trách nhiệm. Muốn thành lập một
đại học mới ở Việt Nam thì ít nhất phải nhạy cảm với lịch sử của hai nước. Tôi
nghĩ đây là một sai lầm hết sức buồn.” Hay là TS. Mark Ashwill, chuyên gia giáo
dục, sống và làm việc lâu năm tại Việt Nam, trả lời báo điện tử Trí Thức Trẻ
ngày 3/6, nhận xét đây là “một nỗi hổ thẹn (disgrace)”. BK nên “từ chức ngay lập
tức. Chắc chắn Fulbright có thể tìm được lãnh đạo tốt hơn những người như BK, một
biểu tượng của quá khứ đen tối”. Lẽ nào người Việt Nam chúng ta tỏ ra bình thản
hơn cả người Mỹ đối với một biểu tượng của quá khứ đen tối?
6. Trước một số không nhỏ công dân mạng
kêu gọi “hãy rộng lượng, bao dung, tha thứ, hãy hướng về tương lai, vì tương lai
của Việt Nam…”, tôi muốn nói rõ như sau:
6.1. Việc tha thứ hay không tha thứ cho
vai trò của BK trong vụ thảm sát ở thôn Thạnh Phong là quyền của mỗi cá nhân.
Tuy nhiên, có thể tha thứ nhưng đồng thời không tán thành việc BK giữ vị trí
lãnh đạo một trường ĐH tại Việt Nam (việc ông lãnh đạo một ĐH của Mỹ bên Mỹ là
chuyện khác).
6.2. Tôi cũng khẳng định chúng tôi phản đối
không phải vì chỉ xuất phát từ cảm xúc, cảm tính, không phải vì thiếu “lý trí tỉnh
táo và sáng suốt”. Ngược lại, vì tỉnh táo và sáng suốt mong muốn cho đại học
Fulbright có một khởi điểm lành mạnh, đồng thuận, suôn sẻ và một con đường phát
triển bền vững, chúng tôi mới lên tiếng. Lẽ ra những người quyết định mời BK đảm
nhiệm vị trí lãnh đạo FUV nên “tiến lên phía trước ở Việt Nam nhưng ghi nhớ những
bài học của Việt Nam” trong đó bài học thứ ba là “biết từ tốn khi nghĩ rằng đã
hiểu biết văn hóa nước khác” (Bài xã luận trên New York Times ngày 23/5/2016).
7. Chúng ta đang chứng kiến một dạng kêu
gọi nhau thi đua bày tỏ “vị tha, cao thượng”. Nhân dân Việt Nam không còn phải
chứng tỏ, chứng minh một lần nữa tính nhân văn của mình trong quan hệ với kẻ
thù trước đây mà dư luận quốc tế, đặc biệt bản thân các cựu chiến binh Hoa Kỳ,
đã công nhận từ lâu. Tôi ngạc nhiên về những tình cảm cảm thông sâu sắc dành đặc
biệt cho sự khổ tâm của BK với “những lời thốt ra từ gan ruột”, ca ngợi ông “rất
can đảm khi quyết định nhận cương vị hiện nay”! Trong khi đó, tôi nhớ đến lời của
một người ở Bảo tàng Chứng tích Chiến tranh, nơi đang trưng bày chứng tích về vụ
thảm sát ở Thạnh Phong, thương xót cho các nạn nhân chưa hề được người có tội
trở về thắp cho họ một nén hương. Người đó không thể tưởng tượng cảnh hàng trăm
hàng ngàn sinh viên Việt Nam Đại học Fulbright sẽ gọi ông BK một cách tôn kính
là “Thầy” theo phong tục Á Đông và đặc biệt ở Việt Nam. Và tôi lại nghĩ, đến một
ngày nào đó, ảnh của ông BK sẽ được treo tại ĐH Fulbright ở vị trí trang trọng
nhất dành cho các vị sáng lập của trường!
8. Tôi nghĩ đến nay đã có thể kết luận là
việc chọn ông BK làm Chủ tịch Hội đồng Tín Thác Đại học Fulbright Việt Nam đã
thành một vấn đề gây tranh cãi thay vì tạo nên sự đồng thuận cần thiết cho dự
án quan trọng này cất cánh thuận buồm xuôi gió.
Hiện giờ quả bóng đang nằm về phía nhóm
sáng lập Đại học Fulbright. Vì đây là một dự án giáo dục với ý nghĩa và hệ lụy
sâu rộng, tôi hi vọng nhóm sẽ nghĩ lại và cùng ông BK đưa ra giải pháp ổn thỏa:
chọn một người khác đảm nhiệm vị trí lãnh đạo Hội đồng Tín thác FUV.
Bản thân tôi sẵn sàng gặp lại Bob Kerrey,
người cựu chiến binh Mỹ, để trao đổi về những việc góp phần thúc đẩy quan hệ Mỹ
- Việt vì lợi ích nhân dân hai nước.
Phân tích để thấy rõ bản chất của việc Bob làm ở đại học Fulbright. Bà này giỏi thật, phục lăn.
Trả lờiXóaThật, làm gì có chuyện tha thứ theo kiểu nhắm mắt như thế?!! Tha thứ không có nghĩa là coi như không có chuyện gì xảy ra.
Trả lờiXóaChấp nhận chuyện nó làm người đại diện đại học thì bắt sinh viên phải tôn nó làm thầy? Những người dân Thạnh Phong có chịu được không?
Trả lờiXóaChẳng lẽ Mỹ hết người hay sao?
Trả lờiXóaChuyện này phải nghĩ cho kỹ, sâu xa có nguyên nhân của nó.
Hay!
Trả lờiXóaBài viết rất hay. Cảm ơn bà Tôn Nữ Thị Ninh đã có bức thư này.
về chuyện của ông Bob chúng ta thấy có nhiều ý kiến khác nhau đưa ra gây khá nhiều tranh cãi. tuy nhiên có lẽ những lời của bà Tôn Nữ thị Ninh này là đúng và sâu sắc nhất. chúng ta không căm thù hằn học hay căm ghét ai nhưng chúng ta không thể nào mà lại chấp nhận một cash dễ dàng một con người như vậy, phải có thái độ phù hợp với ông này
Trả lờiXóaĐó là một người phụ nữ tài ba và vô cùng sâu sắc, ngay cả xuất thân của bà đã nói lên được sự sang trọng của con người này. Dù từ nhỏ sống và học tập ở nước ngoài nhưng với bà tổ quốc vẫn cứ là quan trọng nhât
Trả lờiXóaCó một sự thật nữa bạn cũng cần phải nắm. Quỹ Giáo dục Việt Nam (VEF) chính là tiền của Việt Nam bị Mỹ ép nợ! Đây là sự thật và tất cả mọi người đều phải biết. Một kẻ tội phạm chiến tranh từng giết người một cách man rợ trong vụ thảm sát Thạnh Phong năm 1969, lúc về còn đc nhận huân chương cao quý giờ lại đc tung hô là một người Thầy tại lãnh thổ Việt Nam nghe có dễ dàng ko? chúng ta suy nghĩ thế nào
Trả lờiXóaTrong chuyện này có nhiều ý kiến khác nhau, nhưng dù thế nào, chuyện tha thứ cho một kẻ đã giết hàng loạt người vô tộ, phụ nữ, trẻ em như thế không thể làm giáo dục, không thể đứng trên để dạy người khác, nhất là lớp trẻ.
Trả lờiXóaCó thể tha thứ nhưng không có nghĩa là chấp nhận việc ông ta làm người đứng đầu một cơ sở giáo dục lớn. Ông ta có thể làm bất cứ chức vụ gì ở Mỹ nhưng qua Việt Nam thì đó lại là chuyện hoàn toàn khác. Không phải vì đã làm hiệu trưởng ở Mỹ mà có thể làm hiệu trưởng ở Việt Nam
Trả lờiXóaTheo tôi nghĩ, ông BK nên từ chức, đó là cách rút lui của người hiểu biết và thực sự biết lỗi.
Trả lờiXóaBob Kerrey đâu có dễ dàng từ cái chức đó. Bởi sau Bob Kerrey là một nhà nước một chính phủ đỡ đầu, ông ta còn sợ gì nữa. có điều là ông ta phải mặt dày trước những ánh nhìn của người dân Việt Nam, những người thân của nạn nhân mà chính Bob Kerrey là thủ phạm gây ra.
XóaKhông hiểu vì sao nhận được phản ứng tiêu cực từ nhân dân Việt Nam mà ông Bob này vẫn kiên trì, không rút? Phải chăng có điều gì đó?
Trả lờiXóaCó gì không bình thường ở đây.
Trả lờiXóaNếu thông thường BK sẽ phải lên tiếng, ăn năn và càng thấy lương tâm cắn rứt hơn, chứ đằng này... Lượn đi cho nó trong!
Mặc dù Đại học Fulbright Việt Nam (FUV)là dự án phát triển giữa Việt Nam và Mỹ với sự đầu tư vốn của nước bạn, mọi quyền quyết định đang nằm trong tay Mỹ. Thế nhưng, nó liên quan đến Việt Nam, ảnh hưởng đến nền giáo dục của VIệt Nam, Việt Nam không thể để im lặng khi một kẻ mang đầy tội ác lại có thể trở thành "thầy" để dạy dỗ nhân dân ta.
Trả lờiXóa