SỰ THẬT VỀ TỰ DO BÁO CHÍ Ở MỸ

Bài gốc tại đây 

Chiến Thắng

“Không nên bàn có hay không có tự do báo chí. Tự do báo chí bao giờ cũng có, vấn đề là tự do báo chí cho ai và tự do để làm gì. Điều này có nghĩa báo chí luôn mang đậm tính giai cấp, tính nhà nước và luôn chịu những hạn chế cụ thể, người làm báo phải chịu trách nhiệm về ý thức và trách nhiệm công dân” – Nguyên lý mà Các Mác đã khẳng định cách đây hơn trăm năm đến nay vẫn còn nguyên giá trị.

       Báo chí đã tốn không ít giấy mực và thời gian cho những cuộc tranh luận nảy lửa về vấn đề tự do báo chí, đương nhiên cuộc tranh luận này vẫn chưa đi đến hồi kết. Trong rất nhiều cuộc tranh luận, bầy “rận chủ” luôn cho rằng Việt Nam không có tự do báo chí, ngược lại chúng viện dẫn rằng tự do báo chí ở Mỹ như một hình mẫu có một không hai, chúng cho rằng nền tự do báo chí “kiểu Mỹ” cần phải áp dụng trên toàn thế giới.

        Vậy đâu là sự thật về tự do báo chí ở Mỹ?

       Mỹ là quốc gia không có luật báo chí, những gì liên quan đến báo chí chỉ được ghi trong Tu chính án lần thứ nhất (điều bổ sung, sửa đổi) như sau: “Quốc hội sẽ không ban hành một luật nào giới hạn quyền tự do ngôn luận hay quyền tự do báo chí của công dân…” Chính vì vậy mà không ít người, do không hiểu sâu sắc về luật pháp của Mỹ hoặc cố tình không hiểu cứ viện dẫn điều này để nói rằng, tự do báo chí ở Mỹ là không giới hạn.

       Hiện tại, theo bình chọn của các nghiên cứu, Mỹ đứng thứ 23 trên thế giới về tự do báo chí. Đây không phải là thứ bậc mà bầy “rận chủ” cho là tuyệt vời, là hình mẫu. Về luật pháp, ngoài Tu chính án lần thứ nhất, Quốc hội Mỹ, Toà án tối cao liên bang và chính quyền các bang đã ban hành hàng trăm văn bản làm công cụ điều chỉnh và hạn chế tự do báo chí. Hiến pháp Mỹ chỉ cấm quốc hội liên bang chứ không cấm chính quyền các bang ban hành các văn bản quy phạm pháp luật có khả năng hạn chế quyền tự do báo chí. Mặt khác, trong khi xử các vụ án liên quan đến báo chí, Toà án tối cao Mỹ thường đưa ra các phán quyết cụ thể và bắt buộc thực thi trong các trường hợp tương tự.

       Ở Mỹ, có hai công cụ chủ yếu được dùng để điều phối tự do báo chí là sức mạnh quyền lực chính trị và tài chính. Hai gọng kìm này là công cụ mềm dùng để điều chỉnh các chủ báo để rồi chính các chủ báo phải thốt lên rằng: “Chúng ta bị lừa gạt bởi giới cầm quyền, thông tin bị cắt xén, và các cuộc tranh luận bị cản trở. Họ cho rằng như thế là cần thiết để duy trì một nền dân chủ thực sự… Hệ thống báo chí của chúng ta đang trở thành thiên đường cho kẻ lừa dối”. Nhà báo kỳ cựu Peter Arnett chỉ vì trả lời phỏng vấn trên đài truyền hình Al-Jazeera không có lợi cho ý đồ của Mỹ trong cuộc chiến vùng vịnh đã bị hãng NBC đột ngột chấm dứt hợp đồng. Ông bức xúc nói: “Tôi bị sa thải vì đã nói lên sự thật”.

       Không những thế, báo chí Mỹ còn bị chi phối bởi các tập đoàn truyền thông. Hiện nay, thị trường thông tin của Mỹ nằm trong tay một số ít siêu tập đoàn truyền thông. Những tập đoàn này đang từng bức làm thay đổi nền chính trị và định hướng các giá trị xã hội. Quá trình hình thành các tập đoàn truyền thông khổng lồ xuyên quốc gia thâu tóm và sáp nhập diễn ra càng nhanh thì quyền tự do báo chí bị xâm phạm càng lớn. Năm 1984, ở Mỹ có 50 tập đoàn truyền thông, năm 1987 con số này đã giảm nhanh chóng xuống còn 26. Đến năm 1996, số lượng “gã khổng lồ” thống trị lĩnh vực truyền thông đại chúng chỉ còn 10. Chính những người làm truyền thông ở nơi được mệnh danh là thiên đường của tự do báo chí đã phải thốt lên rằng: “Nền báo chí của chúng ta không tự nhiên sinh ra, cũng không phải sản phẩm của thị trường tự do, mà được hình thành bởi các chính sách tham nhũng và các khoản tiền trợ cấp bí mật của các tập đoàn quyền lực và những kẻ buôn bán chính trị ở Washington D.C”.

       Tháng 1-2010, thông qua bài phát biểu của Ngoại trưởng Hilarry Clinton, Chính phủ Mỹ tuyên bố nâng vấn đề tự do Internet lên thành một khía cạnh của nhân quyền. Nước Mỹ cũng nhấn mạnh tự do Internet là ưu tiên trong chính sách đối ngoại của mình nhằm phê phán một số quốc gia mà họ cho rằng không mở cửa không gian mạng. Rồi nói chưa dứt mồm, quả bom WikiLeaks bùng nổ, chính quyền Mỹ lại ra sức ngăn cản truy cập vào trang web của WikiLeaks, kiểm soát chặt chẽ Internet. Hẳn dư luận vẫn còn nhớ sau quả bom WikiLeaks, chính quyền Mỹ đã tìm mọi cách để dẫn độ cho được ông chủ của trang web này về Mỹ để xét xử với tội danh chưa thể xác định chính xác là gì, chỉ vì ông tiết lộ những bí mật ngoại giao của nước này lên không gian mạng. Họ phong toả tất cả các tài khoản của WikiLeaks và cấm vận các công ty ủng hộ trang web này… Ngày 5/6/2013, dư luận Mỹ và cả thế giới chấn động khi báo Anh The Guardian phanh phui Cơ quan an ninh quốc gia Mỹ (NSA) đã bí mật nghe lén điện thoại của hàng chục triệu người Mỹ sử dụng dịch vụ của hãng viễn thông Verizon. Một ngày sau cơn “địa chấn”, báo Washinhton Post lại lôi ra ánh sáng vụ NSA và FBI truy cập trực tiếp vào hệ thống máy chủ của hàng loạt tập đoàn công nghệ lớn để lấy thông tin của người sử dụng Internet. Dư luận phản đối việc xâm phạm đến quyền riêng tư này là không thể chấp nhận được. Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành hang AP Gary Pruitt cũng cáo buộc Bộ Tư pháp Mỹ đã bí mật nghe lén các cuộc điện thoại của phóng viên và biên tập viên hàng suốt thời gian dài..

       Theo cựu nhân viên tính báo E.Snowden thì cơ quan NSA đã thu chặn hàng tỷ sản phẩm công nghệ của gần như các hãng công nghệ lớn của Mỹ để cài các phần mềm thu chặn rồi tung ra thị trường. Hơn nữa, cơ quan này sử dụng chương trình đọc hàng tỷ mail trên toàn thế giới, nghe lén hàng triệu cuộc trò chuyện trực tuyến, ngay cả bà Thủ tướng Đức Markel cũng phải sôi máu khi biết điện thoại bà bị nghe lén.

       Hỡi bầy “rận chủ” quốc nội, tự do báo chí ở Mỹ là vậy đấy, không phải thiên đường, không phải hình mẫu đâu. Cái tự do kiểu này thì Việt Nam “xin phép” không áp dụng vì Việt Nam không thể xâm phạm quyền riêng tư, coi thường quyền con người như Mỹ được. Việt Nam thì đương nhiên là có tự do báo chí, nhưng việc tự do phải phục vụ nhân dân, phục vụ sự ổn định chính trị, phục vụ phát triển kinh tế xã hội chứ không phải là lợi dụng tự do này để lũ “rận chủ” xuyên tạc, vu khống, ngồi sủa thuê cho Mỹ, đòi đa nguyên, đa đảng. Việt Nam có luật báo chí vì không để xảy ra tình trạng sự tự do của người này lại xâm phạm đến lợi ích người khác được.